Спадчына

«Эдэн», «Палонія» і «Пан». Пяць фактаў пра «Чырвоную зорку» — першы кінатэатр Гродна

Гродзенская «Чырвоная зорка» — найстарэйшы ў Беларусі кінатэатр. Ён двойчы сустрэў немцаў, перажыў тры рэканструкцыі і ніколі не змяніў сваё прызначэння. Усё гэта пра «Чырвоную зорку» у новым матэрыяле «Гарадзенскай азбукі».

«Гарадзенская азбука» ад Hrodna.life — гэта 32 артыкулы пра цікавосткі Гродна. Кожнаму з іх адпавядае адна з літар алфавіту. А — Ажэшка, Б — Баторый, В — Вітаўт і так далей. У кожным артыкуле азбукі вы знойдзеце па пяць цікавых фактаў аб адметных гродзенскіх асобах, месцах ці з’явах.

Першы стацыянарны кінатэатр

7 мая 1914 года гарадская адміністрацыя падпісала дазвол на будаўніцтва першага кінатэатра ў Гродзенскім павеце. Да гэтага часу кінематограф у Гродне існаваў толькі ў выглядзе паказаў вядомых стужак на прыстасаваных пляцоўках.

Стацыянарныя кінатэатры па ўсім свеце пачалі будаваць пасля гучнай прэм’еры братоў Люм’ер у Францыі ў 1885 годзе. У 1906 першы кінатэатр адчыніў дзверы ў Санкт-Пецярбургу. У Мінску кінапаказы праводзілі ўжо з 1900 года. Адкрыццё першага ў Гродне кінатэатра было сапраўднай культурнай падзеяй рэгіёна. Сёння гэта найстарэйшы кінатэатр краіны.

План будучай «Чырвонай зоркі» уключаў два паверхі і падвал. Акрамя галоўнай залы на 310 гледачоў тут было і некалькі жылых памяшканняў. Будынак меў тры выхады. На выпадак пажару зрабілі дзве закрытыя каменнай клеткай лесвіцы з другога паверху.

Скінуліся з жонкай, а потым засталіся ні з чым

Уладальнік будучага кінатэатра, капітан Сяргей Манастырскі, пасля адстаўкі ў 1913 годзе прыехаў у Гродна разам з жонкай Сафіяй. Жанчына прадала палову сваго маёнтка ў Саратаве, а Сяргей Манастырскі атрымаў адстаўныя пасля службы ў расейкім палку. Гэтыя грошы яны ўклалі ў будаўніцтва кінатэатра. Гаспадары планавалі, што акрамя паказаў кінастужак тут будуць праводзіць выставы і канцэрты.

Але ўжо на пачатку будаўніцтва Сяргей вымушаны быў адправіцца на вайну — пачалася Першая сусветная. Жонка вырашала ўсе справы будоўлі разам з братам мужа. У гэты ж час яна нарадзіла сына. Першы паказ у кінатэатры «Эдэн» адбыўся 7 жніўня 1915 года.

Сяргей Манастырскі вярнуўся з вайны ўжо палкоўнікам на пачатку 1920-х гадоў. Але аказалася, што будынак яму больш не належыць. Даказаць свае правы на маёмасць ён так і не здолеў.

Першыя гледачы — кайзераўцы

Менш чым праз месяц пасля адкрыцця, 4 верасня 1915 года, у Гродна ўвайшлі немцы. Яны сталі першымі і пастаяннымі гледачамі новага кінатэатра. Немцы патрабавалі з горада шмат падаткаў, таму магчымасць хадзіць у кіно была далёка не ва ўсіх. У выніку некалькі год акупанты былі адзінымі гледачамі «Эдэна».

Пасля далучэння Гродна да Польшчы ў 1919 годзе кінатэатр змяніў назву на «Палонія». Білет на сеанс у той час каштаваў як літр малака — 35 капеек. Таму амаль кожны мог сабе дазволіць прагляд стужкі.

Вядома, што кіно з гукам паказвалі ў кінатэатры, калі ён змяніў назву на «Пан». Тут паказвалі польскія, заходнееўрапейскія, амерыканскія і расійскія фільмы. Самымі папулярнымі ў міжваенныя гады былі меладрамы, камедыі і дэтэктывы. Перад паказамі заўсёды прадстаўлялі кінахроніку аб грамадска-палітычных падзеях

Эпоха «Чырвонай зоркі»

З прыходам у Гродна «саветаў» пачынаецца эпоха «Чырвонай зоркі». У 1944-м на кінасеансы маглі прыходзіць 610 гледачоў.

Праз 30 год пасля вызвалення Гродна ў сценах найстарэйшага кінатэатра ладзілі только дзіцячыя сеансы, а потым кінатэатр увогуле зачынілі. Рэканструкцыю «Чырвонай зоркі» правялі ў другой палове 70-х. Пасля гэтага будынак пазбавілі некалькіх унутраных балконаў.

Трэцяя рэканструкцыя дала будынку сучаснае памяшканне, якое мы бачым сёння.

Прывід старага кінатэатра

Былыя супрацоўнікі «Чырвонай зоркі» расказваюць, што аднойчы жартам запыталіся ў пустым памяшканні: «Ці тут яшчэ палкоўнік Манастыркі?». У гэты момант гучна ўпала фрамуга.

Іншыя казалі, што ў памяшканні часта без чужога ўмяшальніцтва падалі кубкі і талеркі.

Яшчэ расказваюць, што ў 1970-я Камітэт дзяржбяспекі шукаў ў будынку нейкі таямнічы радыёпрымач. Вобшукі тады вынікаў не далі. А зранку працаўнікі абнаружылі, што з адлучанага ад сеткі радыё грае музыка. З тых часоў кажуць, што былы «Эдэн», як амаль кожны стары будынак Гродна, мае свайго прывіда.

Поделиться

Последние записи

«Пробейте, пожалуйста». Как в Гродно одним талончиком ломали систему

Гродненские контролеры - самые суровые, а пассажиры - самые дружные. Талончик можно на выходе из…

4 ноября 2024

«Меня не победить, я не соревнуюсь». Гродненка перенесла операцию на стволе головного мозга — вот как изменилась ее жизнь

Утром гродненка Людмила Юрахно, как обычно, ушла на работу, но домой вернулась только спустя полгода.…

1 ноября 2024

«Глазу не за что зацепиться». Спросили у дизайнера, что не так с интерьерами гродненских заведений

Гродненцы жалуются, что многие заведения в городе выглядят одинаково. Например, некоторых разочаровали рендеры интерьеров мясного…

31 октября 2024

Куда съездить на Хэллоуин в Гродненской области: 5 мистических мест от замков до мельниц

Почувствовать таинственную атмосферу Хэллоуина можно в разных местах Гродненщины: в регионе множество заброшенных усадеб, старинных кладбищ, руин замков…

29 октября 2024

«Акцент» сшил перчатки, сумки — «Макей». Гродненка показала свою коллекцию на Неделе моды в Париже

Гродненка Екатерина Корлатяну, основательница бренда Krikate ("Крикейт"), показала свою коллекцию на Неделе моды в Париже.…

28 октября 2024

7 атмосферных мест Гродно, которые стоит посетить на Хэллоуин

Приближается Хэллоуин, время осеннего настроения и мистики. Пока в Беларуси его цензурируют, Hrodna.life собрал атмосферные…

25 октября 2024