З — Заменгоф. 5 фактаў пра чалавека, які стварыў мову «надзеі»

З дзяцінства адчуў прагу да мовазнаўства, хацеў памірыць людзей праз мову і пакінуў свой след на адной з цэнтральных вуліц Гродна. Усё гэта — пра Людвіга Заменгофа ў новых нататках «Гараденскай азбукі».

«Гарадзенская азбука» ад Hrodna.life — гэта 32 артыкулы пра цікавосткі Гродна. Кожнаму з іх адпавядае адна з літар алфавіту. А — Ажэшка, Б — Баторый, В — Вітаўт і так далей. У кожным артыкуле азбукі вы знойдзеце па пяць цікавых фактаў аб адметных гродзенскіх асобах, месцах ці з’явах.

1. Пачаў цікавіцца мовамі праз бацьку

Людвіг Лазар Заменгоф нарадзіўся ў Беластоку. Бацькам будучага мовазнаўцы быў настаўнік нямецкай мовы. Таму Людвіг з малых гадоў пачаў цікавіцца мовамі розных народаў і вывучаць іх. У дзяцінстве хлопчык авалодаў рускай, французкай, нямецкай мовамі, а таксама іўрытам. Паступіўшы ў гімназію, вывучыў англійскую і лацінскую мовы. Агулам за сваё жыццё Людвіг авалодаў 20 мовамі.

2. Сцерці моўныя бар’еры

Сям’я Заменгофаў жыла на Беласточчыне. Жыхары гэтага рэгіёна размаўлялі на некалькіх мовах: польскай, ідыш і беларускай. Праблема разнамоўя час ад часу рабілася падставай для канфліктаў паміж людзьмі. Аднойчы маленькі Людвіг стаў сведкам аднаго з іх. Пад уражаннем у Заменгофа з’явілася ідэя стварыць агульную для ўсіх мову эсперанта (эсп. espero — «надзея». — Заўв. Hrodna.life) — каб сцерці моўныя бар’еры, непаразуменні і канфлікты.

3. Каб мова была ўніверсальнай, недастаткова назваць яе так

Заменгоф вучыўся ў Маскве, Варшаве і Вене на афтальмолага. Скончыўшы адукацыю, паехаў у Варшаву працаваць па спецыяльнасці. Нягледзячы на медычную адукацыю, Людвіг працягваў займацца стварэннем універсальнай мовы. У 1887 годзе ў Расіі Заменгоф выдаў невялікую кнігу на 40 аркушаў. У ёй змяшчалася поўная граматыка. Аўтар кнігі быў падпісаны як «Доктар Эсперанта», і быў размешчаны дэвіз — «Для таго, каб мова была ўніверсальнай, недастаткова назваць яе так».

Праз вялікую заангажаванасць у стварэнні мовы эсперанта, усё меньш часу ў Заменгофа заставалася на медыцыну. У пошуках новай практыкі ў 1893 годзе Людвіг з сям’ёй пераязджае ў Гродна. Тут на вуліцы Паліцэйскай (суч. Кірава, 5. — Заўв. Hrodna.life) у здымнай кватэры ён адкрыў афтальмалагічны кабінет.

4. Стварыў у Гродне клуб эсперантыстаў

У час пражывання ў Гродне аўтар універсальнай мовы працягваў працу над паляпшэннем эсперанта. У 1893−1897 гадах Заменгоф скончыў працу над «Усеагульным слоўнікам», а таксама зборнікам практыкаванняў. У горадзе быў арганізаваны клуб эсперантыстаў. У гэты ж час Людвіг Заменгоф пераклаў на эсперанта твор Уільяма Шэкспіра «Гамлет» і аповесць гродзенскай пісьменніцы Элізы Ажэшкі «Марта».

5. Узнагародзілі найвышэйшай адзнакай пашаны і афіцыйнага прызнання асаблівых заслуг у Францыі

У 1905 годзе Людвіг Лазар Заменгоф быў узнагароджаны Ордэнам Ганаровага Легіёна. З таго ж года ён удзельнічаў у кожным з’ездзе і канферэнцыях на тэму мовы эсперанта. Стваральнік мовы «надзеі» памёр у 1917 годзе ў акупаванай нямецкімі войскамі Варшаве.

З 1920 года па ініцыятыве вянгерскага эсперантыста Дзьюла Багі 15 снежня (дзень народзінаў Людвіга Заменгофа. — Заўв. Hrodna.life) святкуецца ўсеагульнае свята эсперантыстаў.