Ы — Млыны на Ласасянцы. 5 фактаў пра пабудовы, што далі энергію для прамысловасці і назву для раёна

Зараз млыны на рэчцы-Ласасянцы — не больш як жывапісныя руіны, што ўпрыгожваюць пейзаж. Раней жа яны былі основай прамысловасці і крыніцай энергіі для «горада майстроў». Млыны заўжды стаялі пры адной рэчцы, але ў розны час належалі да розных дзяржаваў і выконвалі розныя функцыі. Адзін з іх быў нават «машынай часу». Пра гэтыя ды іншыя факты аб млынах на Ласасянцы чытайце ў новым артыкуле Гарадзенскай азбукі.

«Гарадзенская азбука» ад Hrodna.life — гэта 32 артыкулы пра цікавосткі Гродна. Кожнаму з іх адпавядае адна з літар алфавіту. А — Ажэшка, Б — Баторый, В — Вітаўт і так далей. У кожным артыкуле азбукі вы знойдзеце па пяць цікавых фактаў аб адметных гродзенскіх асобах, месцах ці з’явах.

Давалі энергію «Гораду майстроў»

Большасць вядомых сёння млыноў на рэчцы Ласасянцы будаваліся ў другой палове ХVIII стагоддзя. Яны былі часткай Кунстава, дзе жылі і працавалі запрошаныя Тызенгаўзам у Гродна рамеснікі. Назва паселішча паходзіла ад нямецкага «Künstätte» — горад майстроў. Частку запрошаных рамеснікаў размясцілі ў Гарадніцы. Іншых, разам з іх мануфактурамі, перанеслі на бераг Ласасянкі. Працоўных млыноў да сёння не засталося, але руіны некаторых пабудоваў яшчэ можна пабачыць. Адзін з найлепш захаваных старых млыноў знаходзіцца побач з дарогай у Ласосна, па левы бок ад моста праз Ласасянку.

Пакінулі след у тапаніміцы

Вадзяныя млыны на Ласасянцы выкарыстоўваліся на суконных мануфактурах. Тут працавалі валяльныя станкі па выпраставанні сукна. Працэс выпрамлення называлі «хваляваннем» ці «фаляваннем», а станкі - фолюшамі. Ад той пары назва «Фолюш» замацавалася за мясцовасцю пры Ласасянцы. Зараз гэта афіцыйная назва гродзенскага мікрараёна.

Стаялі на межах паміж дзяржавамі

Пасля падзелаў Рэчы Паспалітай рэчышча Ласасянкі на 12 год стала дзяржаўнай мяжой Расіі і Прускага Каралеўства. Пасля напалеонаўскіх войнаў па рацэ ішла мяжа Гродзенскай губерні і Царства Польскага. Вёска Ласосна апынулася на польскім баку, а млын застаўся на тэрыторыі Гродзенскай губерні. Побач з гэтым млынам на мяжы XVIII і ХІХ стагоддзяў стаяў памежны слуп. Да нашых дзён ён не захаваўся.

Млын стаў палігонам скалалазаў

Ад млына каля вёскі Ласосна засталіся толькі сцены ды каскады на самой рэчцы. Аднак мураваная пабудова дагэтуль досыць моцная. Праз тое млын упадабалі мясцовыя аматары альпінізму. Яны выкарыстоўваюць муры для практыкаванняў. Калі прыгледзецца ўважліва, дзе-нідзе можна заўважыць адмысловыя гачкі для мацавання рыштунку.

А некалі быў «машынай часу»

Цікава, што млыновы мост-плаціна праз Ласасянку іроніяй лёсу апынуўся сапраўднай машынай часу. На захад ад яго жыхары Царства Польскага жылі па грыгарыянскім календары, а млынар, як і астатнія гродзенцы, лічылі час па афіцыйна прынятым у Расіі юліянскім календары. Прайшоў мост — і пасталеў ці адпаведна памаладзеў на два тыдні.