TOURIST MAP — «ЗРОБЛЕНА ТУТЭЙШЫМІ»
Беларуская
Deutsch
Polski
Русский
Прывітанне! Я — Лявон, нашчадак таго самага легендарнага аленя з крыжам паміж рагоў, намаляванага на гербе горада Гродна.
In the 7th century my ancestor had met Hubert the nobleman who was hunting in the forest of the Ardennes. This meeting had a strong impact on the nobleman. So much so, that he gave all his wealth to the needy people and devoted his life to God. Ever since, Hubert has become the patron of all hunters, shooters, rangers and archers.
Расказ Лявона пра Гродна
Я чуў нямала гарадзенскіх гісторый і гарадскіх легенд ад свайго папярэдніка, які сачыў за бурлівым жыццём горада цягам апошніх пяці стагоддзяў - з надання гораду магдэбургскага права вялікім князём літоўскім і каралём польскім Аляксандрам, калі Гродна сярод іншага атрымаў і свой асабісты герб — і з вялікай ахвотай распавяду іх Вам, гасцям горада над Нёманам.
Прыемнага побыту ў Гродне!
Гэты горад, які тутэйшыя жыхары ласкава называюць Горадняй, паўстаў на Замкавай гары пры ўпадзенні рачулкі Гараднічанкі ў Нёман на мяжы X-XI стагоддзяў як усходнеславянская фартэцыя сярод бязмежных пушчаў, населеных балцкімі плямёнамі. Першапачаткова горад называўся Горадзен, што згодна адной з версій тлумачыцца як «заступнік, абаронца краіны», але з цягам часу назва трансфармавалася ў больш звыклае сёння «Гродна».
Ужо ў XII стагоддзі ў горадзе вялося актыўнае будаўніцтва — паўстаў княскі палац і мураваныя храмы, адзін з якіх часткова захаваўся да нашых дзён — гэта царква святых Барыса і Глеба на прадмесці Каложа. Нават сёння яна здзіўляе сваімі архітэктурнымі вынаходкамі, таму гэта проста must see!
Позняе Сярэднявечча прайшло пад сцягам абароны горада ад крыжакаў-тэўтонцаў, якія колькі разоў спрабавалі захапіць і разрабаваць горад. Але дзякуючы мужнасці і ваеннаму таленту кашталяна замка Давыда Гарадзенскага ваяры пад яго кіраўніцтвам ўдала адбівалі атакі захопнікаў і вытрымлівалі аблогі. Канчаткова пагроза з Захаду знікла пасля пераможнай бітвы пад Грундвальдам ў 1410 годзе, дзе ўдзел брала і гарадзенская вайсковая харугва. Горад атрымаў мажлівасць буйнець і развівацца, а гараджане — атрымліваць асалоду ад паветра свабоды, якую цанілі больш за ўсё.
На мяжы XIV-XV стагоддзяў Вітаўт Вялікі пабудаваў гатычны замак і першы каталіцкі храм. З імём гэтага вялікага князя звязана і з’яўленне габрэйскай суполкі. Габрэі, пасяліўшыся ў горадзе, развівалі гандаль і рамяство і на доўгія стагоддзі абумовілі ягонае развіццё.
Дадатковы штурх для развіцця гандлю надало гораду права на самакіраванне. Гарадскі ратушны гадзіннік, створаны па загадзе каралевы Боны Сфорцы ў сярэдзіне XVI стагодзя, нагадваў месцічам аб каштоўнасці часу. Сёння ён змешчаны на званіцы катэдральнага касцёла, але як і раней адмервае час гарадзенцам і адносіцца да ліку найстарэйшых ва Усходняй Еўропе. Будзеце на Савецкай (раней Рынкавай) плошчы — зверце гадзінкі.
У канцы XVI стагоддзя горад зрабіў сваёй рэзідэнцыяй вялікі князь літоўскі і кароль польскі Стэфан Баторы, які ініцыяваў перабудову замка ў рэнесансны палац і адбудову парафіяльнага касцела Вітаўта ў муры, дзеля чаго былі запрошаны дойліды з Італіі. А гарадзенская харальная сінагога, пабудаваная па ягоным прывілеі, адносіцца да ліку лепшых у краіне. Кажуць, Стэфан Баторы быў вялікім аматарам вугорскага віна, паколькі і сам паходзіў з тых краёў. Пасля нечаканага адыхода караля ў лепшы свет у скляпеннях палаца было знойдзена больш за 50 бочак з віном!
Вір ліхалеццяў і войнаў XVII стагоддзя не спыніў развіцця — горад быў абраны трэцяй сеймавай сталіцай Рэчы Паспалітай пасля Варшавы і Вільні. Магнаты будуюць тузін палацаў і змагаюцца за палітычны ўплыў менавіта тут — у Гродне!
Ды што і казаць, лёс краіны часта вырашаўся ў Новым палацы, адмыслова пабудаваным дзеля паседжанняў сейма. Яго заснавальнік, Аўгуст III, які адначасова з’яўляўся курфюрстам саксонскім, каролём польскім і вялікім князем літоўскім, пераняў ад бацькі запал да збірання твораў мастацтва і набываў лепшыя еўрапейскія шэдэўры. Гарадзенцы дагэтуль абураюцца, жартуючы, на караля, які абраў месцам захоўвання Сіксцінскай Мадонны пэнзля Рафаэля Галерыю старых майстроў у Дрэздэне замест новапабудаванага каралеўскага палаца ў Гродне.
Але Гродна заўжды шанцавала — у канцы XVIII стагоддзя пасаду гарадзенскага старасты займаў Антоні Тызенгаўз, які паспрабаваў ператварыць горад у «квітнеючыю Галандыю» і заснаваў новы гарадскі прамыслова-культурна-адукацыйны раён — Гарадніцу. Былі заснаваны каралеўскія мануфактуры, на якія былі запрошаны майстры з Заходняй Еўропы, кадэцкая і медыцынская школы, батанічны сад, тэатр, друкарня, пачала выходзіць першая штотыднёвая газета. З’явіўся ў горадзе і першы кафенгаўз, дзе рабілі сапраўдную каву з вяршкамі.
Амбіцыёзным планам графа перашкодзіў крызіс у дзяржаве і дварцовыя інтрыгі, але памяць пра ўрбаністычныя пераўтварэнні жыве і сёння — з тых часоў у горадзе існуе лютэранская кірха, якую заснавалі па патрэбе майстроў Тызенгаўза. Царква служыць і на карысць гораду — сёння тут ладзяцца фестывалі арганнай музыкі.
Распавядаць пра горад можна яшчэ шмат, але лепей — паблукайце па ягоных вузкіх вулачках, углядаючыся ў барочныя сілуэты храмаў, зазірніце ў кавярні і рэстарацыі, што адчынены ў скляпеннях старадаўніх камяніц, удыхніце на поўныя грудзі вольнае гарадзенскае паветра.
Запрашаю да шпацыру!
Ваш алень Лявон
Sights to See
Карыснае
#БНР100
Аўтары:
Ірына Новік (кіраўніцтва праектам), Вольга Новік (дызайн), Аляксандр Перагудаў (змест), Аляксей Шота (вэб-вёрстка)
Sights to See
The Church of St. Boris and Gleb (The Kolosha Church)
This byzantine-style church is located in the Grodno suburb of Kolosha and belongs to the Grodno School of Architecture. A few of its special features include the vases built into the walls that are intended to improve the acoustics of the church, the flat stones used as decoration, and the colorful crosses that were constructed from the remains of the majolica-tiles left over from the stones. The church lost a large part of its stone walls in the middle of the 19th century due to a landslide. These were later replaced by wooden walls.
vul. Kaloža, 6
Coordinates: 53.67 851 844,23.81 864 527
Site: kalozha.by
The old castle
This castle served as a residence for Lithuanian rulers and Polish kings. The Royal Palace of Grodno was built on the so-called Castle Hill here in the 12th century. A gothic castle was built here under the orders of Vitovt the Great in the 14th century. During the rule of Stefan Batoriy at the end of the 16th century, the castle was rebuilt in the style of the Renaissance by an Italian architect.
vul. Zamkavaja, 22
Coordinates: 53.67 719 794,23.82 318 289
Site: museum-grodno.by
Die neue Burg
Das Schloss stammt aus der Mitte des 18. Jahrhunderts. Es wurde im Stil des Barocks erbaut und diente als lokaler Tagungsort in Grodno für die Regierung (die sogenannte «Seim») des Königreichs Polen-Litauen. Während des zweiten Weltkriegs ist es abgebrannt und wurde daraufhin im Stil des sozialistischen Klassizismus wiedererbaut.
vul. Zamkavaja, 20
Koordinaten: 53.6 763 093,23.82 563 979
www: museum-grodno.by
Der Brandwachturm
Dieser Turm wurde am Anfang des 20. Jahrhunderts erbaut, um vor Bränden in der Stadt zu schützen. Diesen Zweck erfüllt der Turm auch heute noch. An seiner Fassade befindet sich die Malerei «Die Geschichte der weißrussischen Feuerwehr». Jeden Tag um Mittag erklingen die Lieder der weißrussischen Komponisten zu Ehren der «Brandmeister».
vul. Zamkavaja, 19
Koordinaten: 53.677 734,23.824 742
Die Synagoge
Die Synagoge von Grodno befindet sich im ehemaligen jüdischen Viertel der Stadt. Sie zählt zu den größten und ältesten Synagogen in Weißrussland. Der Bau wurde am Ende des 16. Jahrhunderts begonnen, allerdings wurde sie aufgrund verschiedener Brände mehrmals um- und neugebaut. Die heutige Synagoge ist mit Elementen «pseudorussischen Stils» versehen und stammt vom Anfang des 20. Jahrhunderts. Die Synagoge erfüllt heute noch ihren Zweck als jüdisches Gotteshaus und außerdem dient sie als Kulturhaus, in dem häufig Konzerte und Kunstausstellungen stattfinden.
vul. Vialikaja Trajeckaja, 59А
Koordinaten: 53.679 052,23.825 124
www: bhsinagoga.by
Das Theater der Stadt Grodno
Das Theatergebäude wurde zwischen 1977 und 1984 erbaut und ist so wie viele weitere historische Sehenswürdigkeiten zu einem Wahrzeichen der Stadt geworden. Das große Gebäude wird von mehreren rippenartigen Säulen gestützt. Seine großen runden Fenster erinnern an einen ungewöhnlichen Schlossturm, der hoch über dem Ufer der Memel emporragt.
vul. Mastavaja, 35
Koordinaten: 53.675 363, 23.827 817
www: drama.grodno.by
Die Franz-Xaver-Kathedrale
Diese Kathedrale wurde vom Orden der Jesuiten gegründet und zur die Wende des 18. Jahrhunderts im barocken Stil erbaut. Sie ist wegen ihrer Holzskulpturen am Altar und an ihrer Fassade bekannt. Im nördlichen Glockenturm befindet sich die sogenannte Stadt Uhr. Man geht davon aus, dass sie zu den ältesten noch funktionierenden Uhrmechanismen Europas zählt. Schon seit dem 16. Jahrhundert zeigt sie die korrekte Uhrzeit an.
pl. Savieckaja, 4
Koordinaten: 53.6 783 388,23.83 156 371
Die Kunstkammer
Es handelt sich um das anatomische Museum der medizinischen Universität, welches sich im Keller des Sapieha-Palasts befindet. Hier in Grodno wurde am Ende des 16. Jahrhunderts die erste Autopsie in Osteuropa am verstorbenen König Stefan Batorij ausgeführt.
vul. Marksa, 1
Koordinaten: 53.677 937 415 501,23.831 059 770 015
Die Kirche der Entdeckung des heiligen Kreuzes
Diese älteste noch aktive katholische Kirche in Grodno wurde von den Bernardinern (den polnischen Franziskanern) gegründet. Sie wurde am Ende des 16. Jahrhunderts erbaut. In der Architektur der Kirche sind Elemente der Gotik, der Renaissance und des Barock vorhanden. Heute beherbergt das ehemaligen Kloster das römisch-katholische Seminar.
vul. Paryžskaj kamuny, 1
Koordinaten: 53.67 519 052,23.83 065 474
Das Haus von Elisa Oschenko
Das Haus der Schriftstellerin Elisa Oschenko befindet sich in der gleichnamigen Straße. Diese lebte und arbeitete in Grodno um die Zeit der letzten Jahrhundertwende.
vul. Ažeški, 17
Koordinaten: 53.684 192,23.83 966
Помнік Леніну
Пяціметровы помнік кіраўніку пралетарыяту працы беларускага скульптара Заіра Азгура. Адкрыццё помніка было прымеркавана да 70-годдзя Кастрычніцкай рэвалюцыі.
плошча Леніна
Каардынаты: 53.6 835 803,23.8 344 743
Тэатр лялек
Будынак тэатра быў пабудаваны ў апошняй чвэрці XVIII ст. і з’яўляецца найстарэйшай тэатральнай сцэнай у Беларусі. Яго неаднаразова перабудоўвалі на працягу XIX-XX стст. Пасля Другой Сусветнай вайны тут працаваў абласны драматычны тэатр, а з сярэдзіны апошняй чвэрці XX ст. тут месціцца тэатр лялек.
вул. Дзяржынскага, 1/1
Каардынаты: 53.685 469, 23.836 099
Сайт: grodnolyalka.by
Лютэранская кірха св. Яна
Адзіная на Беларусі дзеючая лютэранская царква. Лютэранская парафія ўзнікла ў горадзе ў другой палове XVIII ст., калі па запрашэнні гарадзенскага старасты Антонія Тызенгаўза ў горад прыехалі майстры-рамеснікі з Заходняй Еўропы, і першапачаткова мясцілася ў памяшканні былой карчмы. Існуючы будынак быў узведзены ў пачатку XX ст. у стылі неаготыкі. Сёння ў царкве рэгулярна ладзяцца канцэрты арганнай музыкі.
Паглядзець на Google Maps
Паказаць карту
вул. Акадэмічная, 7а
Каардынаты: 53.687 099,23.840 494
Сайт: luther.by
Заапарк
Заалагічны парк — самы стары ў Беларусі, быў заснаваны настаўнікам гімназіі Янам Каханоўскім у канцы 1920-х гадоў.
вул. Ціміразева, 11
Каардынаты: 53.687 099,23.840 494
Сайт: grodnozoo.by
Прыватны музей гарадской гісторыі Януша Паруліса
Харызматычны калекыянер, карэнны гарадзенец сабраў тут тысячы рэчаў са штодзённага побыту гарадзенцаў мінулых стагоддзяў. Гаспадар не толькі пакажа сваю калекцыю, але і раскажа шмат гарадскіх баек.
вул. Лермантава, 25
Каардынаты: 53.687 099,23.840 494
Facebook: facebook.com/pg/parulis.janusz/
Помнік страчанаму храму Фара Вітаўта
Помнік на месцы страчанага першага каталіцкага храма Дзевы Марыі, зруйнавага ў 1961 годзе. За доўгі час свайго існавання некаторы перыяд храм быў і праваслаўным саборам — падчас знаходжання горада ў складзе Расійскай імперыі.
сквер на вул. Замкавай
Каардынаты: 53.6 787 887,23.8 273 123
Турыстычны інфацэнтр Гродна
Месца, дзе турыстам распавядуць пра гарадскія славутасці і месцы адпачынку, а таксама шлях да іх.
вул. Ажэшкі, 38
Каардынаты: 53.686 007,23.844 348
Сайт: tourgrodno.by
Стэла 850-годдзя горада Гродна
Помнік, прымеркаваны да 850-годдзя першай летапіснай узгадкі горада (1127/1128). Ля падножжа стэлы ўсталяваныя дзве каваныя фігуры з медзі - «Мужнасць» і «Гасціннасць».
Каложскі парк
Каардынаты: 53.6 808 494,23.8 160 312
Танк Т-34
Помнік воінам-вызваліцелям 2-га і 3-га Беларускіх франтоў, прымаўшых удзел у вызваленні горада 16−25 ліпеня 1944 года.
вул. Маставая
Каардынаты: 53.6 739 806,23.8 254 567
